Vai trò của chăn nuôi dê
Ở nhiều nước nhiệt đới và bán nhiệt đới, dê là một loài vật nuôi có vai trò quan trọng trong ngành chăn nuôi. Chăn nuôi dê cung cấp nhiều loại sản phẩm phục vụ đời sống con người như: thịt, sữa, lông, da, sừng, móng, cung cấp một nguồn phân bón khá lớn phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.Trong các sản phẩm của con dê, sữa là một loại thực phẩm quí đối với con người bởi vì sữa dê rất có lợi cho sức khoẻ, trong sữa dê có chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể con người như đạm, khoáng, vitamin-A... giúp cho việc phát triển cơ bắp và não. Do vậy trẻ em sau khi sinh cho cần ăn sữa dê mà cơ thể vẫn phát triển tốt, trẻ em vị thành niên và người già cần ăn sữa dê để tăng sức khoẻ (Tacio, 1987).
Sữa dê cung cấp một nguồn protein rất quan trọng cho những trang trại nhỏ, cho gia đình các hộ nông dân ở các nước nhiệt đới và bán nhiệt đới, nơi mà ở đó những người nông dân nghèo không có đủ khả năng nuôi trâu bò sữa. Đặc biệt, sữa dê rất hiếm khi nhiễm khuẩn lao như sữa bò.
Thịt dê được sử dụng phổ biến ở nhiều nước, nhất là thế dê non có giá trị dinh dưỡng rất cao. Ở nhiều nơi, giá thịt dê cao hơn so với các loại thịt khác bởi vì về chất lượng: tỷ lệ thịt nạc trong thân thịt cao, tỷ lệ mỡ thấp, do đó thịt có hàm lượng năng lượng thấp nhưng giàu protein.
Lông và da dê là những sản phẩm quan trọng ở nhiều nước, đặc biệt là da dê
được sử dụng để làm những đồ da mỹ nghệ có giá trị sử dụng rất tốt.
Ưu thế của chăn nuôi dê
Đã từ lâu con dê được coi là "bạn của người nghèo", là "con bò sữa của người nghèo" vì con dê có nhiều tính ưu việt, nuôi dê mang lại rất nhiều lợi ích cho gia đình. Điều đó được phản ánh ở những điểm chính sau đây:
- Có khả năng thích nghi cao ở hầu hết các điều kiện sinh thái khác nhau của trái dết vì vậy nơi nào cũng có thể nuôi được dê.
- Là loài động vật rất thông minh, khá thuần tính, dễ nuôi, sạch sẽ. Nó thích hợp với chăn nuôi gia đình, tận dụng được nguồn lao động là phụ nữ, người già hoặc trẻ em.
- Đòi hỏi lượng thức ăn ít hơn trâu bò: Nhu cầu về khối lượng thức ăn của 10 dê thịt tương đương với 1 bò thịt và 7 - 8 dê sữa tương đương với 1 bò sữa. Có thể nuôi dê bằng cách chăn dắt dọc theo các hàng rào, đường đi.
- Để không chỉ ăn cỏ như bò, cừu, mà chúng còn có khả năng sử dụng, tận dụng rất nhiều loại cây thức ăn. Điều đó có nghĩa là chúng có khả năng lợi dụng và tiêu hoá chất xơ rất cao, trong khi đó đây là một nguồn thức ăn rẻ tiền, sẵn có trong tự nhiên.
- Dê là loài vật ăn cỏ nhỏ, yêu cầu vốn đầu lư ít hơn trâu bò, nhưng lại có khả năng tăng đàn nhanh hơn trâu bò, chu kỳ sản xuất ngắn hơn, nhanh cho sản phẩm, vì vậy có khả năng cho ra sản phẩm thịt sữa nhiều hơn trâu, bò. Hơn nữa, chăn nuôi dê thường ít gặp rủi ro hơn những đối tượng vật nuôi khác.
- Dê cung cấp một lượng đáng kể phân bón cho trồng trọt và nuôi cá, nuôi giun quế.
- Đối với người nông dân, con dê còn được coi như là một "Sự bảo hiểm đồng
vốn cho họ khi có những khó khăn, rủi ro xảy ra".
- Về mặt xã hội, có thể nói con dê là một đối tượng vật nuôi được sử dụng nhiều trong các chương trình phát xoá đói, giảm nghèo, tạo việc làm cho người nông dân ở những vùng sâu, vùng xa còn nhiều nghèo khó.
So sánh hiệu quả sản xuất sữa của dê với một số loài vật nuôi khác
|
Loài vật nuôi
|
Sản lượng sữa trung bình - S (kg/năm)
|
Khối lượng cơ thể trung bình - P (kg)
|
Tỷ lệ S/P
|
|
- Bò sữa (Bos indicus)
|
1377
|
364
|
3,8
|
|
- Bò sữa (Bos taurus)
|
1814
|
410
|
4,4
|
|
- Trâu
|
880
|
455
|
1,9
|
|
- Dê địa phương
|
90
|
33
|
2,8
|
|
- Dê lai (Anglo x địa phương)
|
295
|
42
|
7,1
|
Như vậy, so với một số loài vật nuôi khác như trâu bò thì nuôi dê sữa có hiệu quả khá cao, nhất là khi nuôi các giống dê lai có hiệu quả cao hơn hẳn trâu bò (tỷ lệ S/P là 7, 1 so với 1,9 - 4,4).
Những hạn chế trong chăn nuôi dê
Ngoài những ưu điểm trên, chăn nuôi dê cũng còn một số hạn chế như:- Do tính phàm ăn và ăn tạp của dê nên nó có thể phá hoại mùa màng, cây trồng.
- Dê cũng là động vật dễ bị bắt trộm hoặc dễ bị loài khác tấn công.
- Khi nuôi dê cần phải có bãi chăn để cung cấp thức ăn thô xanh
- Thị trường tiêu thụ thịt, sữa dê chưa được thiết lập rộng rãi như các sản phẩm của các loài gia súc khác
- Thịt dê đòi hỏi cách chế biến riêng biệt, hơn nữa nhiều người chưa có thói quen
ăn thịt dê, do đó thịt dê chưa trở thành một nguồn thực phẩm thường xuyên, hàng ngày của người dân
Sữa dê rất ngon và bổ nhưng cũng chưa được sử dụng phổ biến do người dân chưa có thói quen sử dụng.
